Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR – Corporate Social Responsibility) na trwałe wpisała się już w krajobraz cywilizacyjny demokratycznych państw o gospodarce rynkowej. Działające w ich strukturach przedsiębiorstwa powszechnie deklarują przywiązanie do zasad zrównoważonego rozwoju, poszanowania środowiska naturalnego, działań na rzecz rozwoju pracowników i środowisk lokalnych oraz stosowanie najlepszych praktyk ładu korporacyjnego. Od niespełna 10 lat konceptowi CSR towarzyszy idea SRI, czyli odpowiedzialnego społecznie inwestowania (Socially Responsible Investment lub Sustainable and Responsible Investment).
O ile CSR jest niejako przypisany do spółek, o tyle SRI dotyczy przede wszystkim inwestorów instytucjonalnych - domów maklerskich, funduszy inwestycyjnych i emerytalnych, firm typu asset management. Generalną wytyczną SRI jest uwzględnianie w analizie i decyzjach inwestycyjnych nie tylko twardych wyników finansowych, ale – w równym stopniu – czynników związanych z ekologią, rozwojem społecznym czy ładem korporacyjnym (tzw. czynniki ESG – environmental, social, governance).
Podmioty, których zasady inwestowania zakładają uwzględnianie kryteriów ESG lub koncentrację na inwestowaniu w walory firm postrzeganych jako odpowiedzialne społecznie, zwykło się nazywać funduszami etycznymi. Jak pokazuje poniższa tabela wartość „odpowiedzialnych inwestycji” w Europie, która jest w obszarze SRI globalnym liderem, wzrosła w latach 2009-2013 ponad 2,7-krotnie.
W Polsce to jednak wciąż marginalne zjawisko. Jak wynika z badania zrealizowanego w listopadzie 2012 r. przez firmę doradczą Deloitte i warszawską Giełdę Papierów Wartościowych wśród przedstawicieli inwestorów instytucjonalnych aż 78% z nich ocenia, że strategia firmy uwzględniająca czynniki ESG pozytywnie wpływa na wyniki finansowe spółek. Niemniej, paradoksalnie, 87% badanych nie bierze pod uwagę tych czynników przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych.
| Strategia SRI | EUROPA (14 krajów) | POLSKA | |||||
| 2009 | 2011 | 2013 | zmina 2009/2013 | 2009 | 2011 | 2013 | |
| Inwestycje związane ze zrównoważonym rozwojem | 25 361 | 48 046 | 58 961 | 232,5% | 0 | 0 | 0 |
| Najlepszy w swojej klasie | 132 956 | 283 081 | 353 355 | 265,8% | 0 | 13 | 3 |
| Screening na podstawi norm | 988 756 | 2 132 394 | 3 633 794 | 367,5% | 2 | 13 | 733 |
| Wyłączenia | 1 749 432 | 3 584 498 | 6 853 654 | 391,8% | 1 076 | 612 | 1 060 |
| Integracja czynników ESG | 3 204 107 | 3 164 066 | 7 132 160 | 222,6% | 0 | 0 | 0 |
| Zaangażowanie/rzecznictwo interesariuszy | 1 668 473 | 1 762 687 | 3 275 930 | 196,3% | 0 | 0 | 578 |
| RAZEM | 7 769 085 | 10 974 772 | 21 307 854 | 274,3% | 1 078 | 638 | 2 374 |
Przegląd strategii SRI
- Inwestycje związane ze zrównoważonym rozwojem (Sustainability Themed Investment): koncentracja analizy inwestycyjnej przede wszystkim na czynnikach ESG;
- Najlepszy w swojej klasie (Best-in-Class Investment Selection): wybór opcji inwestycyjnych najlepiej rokujących np. w danej branży oraz ich analiza pod kątem czynników ESG;
- Screening na podstawie norm (Norm-based Screening): analiza opcji inwestycyjnych w kontekście stopnia ich zgodności z międzynarodowymi kryteriami środowiskowymi, społecznymi i ładu korporacyjnego;
- Wyłączenia (Exclusion): wykluczenie z opcji inwestycyjnych branż, krajów czy spółek uznawanych za nieetyczne, np. przemysłu tytoniowego, firm zbrojeniowych czy farmaceutycznych, które w swojej praktyce stosują testowanie specyfików na zwierzętach;
- Integracja czynników ESG (Integration of ESG factors in Financial Analysis): jednoznaczne włączenie czynników ESG do klasycznej analizy finansowej;
- Zaangażowanie/rzecznictwo interesariuszy (Engagement and Voting on Sustainability Matters): ocena poziomu zaangażowania władz/akcjonariuszy spółki w promowanie strategii uwzględniających czynniki ESG.
